Gitaarelementen vervangen

Na 5 maanden intensieve lessen in gitaarbouw en gitaarreparatie is mij inmiddels duidelijk geworden dat er in dit vak heel veel gevoel bij komt kijken. En gevoel ontstaat door ervaring. En ervaring doe je op door ehh.. ervaring op te doen en nieuwsgierig te zijn.

Vooralsnog beschik ik nog niet over een uitgebreid arsenaal aan powertools maar voor minder drastische ingrepen heb ik inmiddels een immer groeiende verzameling specialistisch gereedschap verzameld.

En dat moet gebruikt worden.

Een van de meest verkomende aanpassingen aan elekrische gitaren is het vervangen van een of meerdere gitaarelementen. Doorgaans wordt dit gedaan omdat je vindt dat je gitaar niet lekker klinkt, je op zoek bent naar een andere sound of omdat de gitaargod van dit moment ze ook gebruikt.

Een kwestie van smaak kortom.

Van single coils naar humbuckers

Wanneer je de bestaande elementen in je gitaar vervangt door hetzelfde soort maar dan van een ander merk en type zal je de verschillen vooral horen in allerlei nuances: meer power, een grotere dynamiek etc. Het karakter van de gitaar zal echter ongeveer hetzelfde blijven.

Het wordt anders wanneer je het soort elementen ook gaat vervangen. Een Les Paul met single coils zal ontwijfeld heel dun klinken en knapt daar waarschijnlijk ook niet van op. De single coils in een strat vervangen door humbuckers is een betere optie en dat is wat ik heb gedaan.

Fine Arts Stratocaster met humbuckers

De gitaar waar ik de elementen van heb vervangen is een door Dragan Milosevic onder de naam Fine Arts handgebouwde rode stratocaster. Deze strat heeft een ash body, een birdseye maple neck, rosewood fretboard, medium frets en Sperzel tuners.

Toen ik deze gitaar een aantal jaren geleden van een bevriende Duitse gitarist overnam kon ik het niet nalaten om ‘em even uit elkaar te halen. Toen bleek dat er de in body van de gitaar al ruimte voor twee humbuckers was gefreesd en daarmee behoren alle mogelijke pick-up configuraties tot de mogelijkheden.

Om tot een zo groot mogelijk verschil met de huidige S/S/S configuratie te komen koos ik voor een H/H configuratie. Een strat met twee humbuckers dus.

Seymour Duncan  35th Anniversary JB / Jazz set

Bij een grote muziekinstrumentenboer in Duitsland kocht ik een 35th Anniversary humbucker set van Seymour Duncan.

Deze humbucker set bestaat uit een Seymour Duncan SH-2 Jazz en SH-4 Jeff Beck. De favoriete combinatie van Seymour Duncan zelf aldus het meegeleverde foldertje. Op youtube staan diverse videos waarin deze pickups worden gedemonstreerd en dat klinkt allemaal erg fijn.

De slagplaat die ik bestelde paste niet helemaal omdat het fretboard op nek van mijn gitaar een paar millimeter doorliep na het einde van de hals. Bij een gewone strat is dat niet het geval en laat je de slagplaat zo in je gitaar vallen. Een klein beetje vijlen was genoeg om dat alsnog voor elkaar te krijgen.

Pick-up schakeling

Vervolgens zul je moeten kiezen hoe je de elementen wilt schakelen. Wil je een 3 standen schakelaar of een  voor een strat bekende 5 standen schakelaar? Een volume en twee toonregelaars? De mogelijkheid om elementen te splitten? En neem je dan een push-pull potmeter of toch een miniswitch?

Zoveel mogelijkheden dat je er bijna keuzestress van zou krijgen.

Ik wilde het lekker simpel houden en koos voor een 3-standen schakelaar, 1 volume en 1 toon. Om het er ook een beetje lekker uit te laten zien koos ik voor zwarte slagplaatschroeven en zwarte domeknoppen die je wel op Telecasters en die lekker zwaar aanvoelen. Als finishing touch een zwart knopje voor de pick-up schakelaar.

Pick-up hoogte afstellen

Hoe ver de pick-ups van je snaren afstaan is een kwestie van smaak. Hoe dichter bij de snaren hoe hoger de output en daarmee dus ook het volume. Staan ze te dicht op je snaren dan heb je kan dat wanneer je met je rechterhand zwaar op je snaren leunt ze opeens tegen de magneten van je pick-ups geplakt zitten met een duidelijk hoorbare doffe ‘thumb’ tot gevolg.

Spelen met een schroevendraaier in de buurt en afstellen tot ze lekker klinken en er nauwelijks verschil in volume is tussen de verschillende pick-ups is het devies. En ook dit is een kwestie van smaak.

Hoe klinkt het dan?

Nadat ik de gitaarelementen vervangen had en voor het eerst inprikte werd meteen duidelijk dat de bekende heldere strat sound was verdwenen. Daarvoor in de plaats kwam een vettere sound die in de brug clean genoeg is voor een strat en in de neck lekker jazzy klinkt maar niet zo wollig als in een gitaar met een body van mahonie.

Overstuurd klinkt het vet en vol dynamiek. In combinatie met een Boss DS-1 distortion heb je met name in de brugpositie sounds waar je je in een rockband niet voor hoeft te schamen.

Nog lekkerder klinkt het met mijn ’81 Ibanez TS-9 Tubescreamer en ook met mijn ’82 Boss Overdrive OD-1 klinkt het super. Met deze overdrive pedalen komt het karakter van de pick-ups echt tot zijn recht en is de hoeveelheid overdrive met de volumeknop van de gitaar heel goed te regelen. Van een subtiel randje tot een lekker vette scheur, het zit er allemaal in.

Inmiddels heb ik ook een set DiMarzio Steve Morse aangeschaft en een vintage set EMG’s (David Gilmour!) is onderweg. Toch laat ik de Duncan’s voorlopig in mijn strat.

Hoewel..

Toonhout voor mijn gitaar

Zie je die enorme plank hout hierboven? Dat wordt de body van mijn custom gitaar.

Tijd voor een gitaarbouw update. In mijn laatste blogpost schreef ik over het maken van de templates voor mijn gitaar. Deze templates ga ik gebruiken als leidraad voor de ‘echte’ gitaar.

Inmiddels heb ik ook de headstock (kop van de gitaar) ontworpen en ook daar een template van gemaakt. Het ontwerp van die headstock was één van de lastigste dingen tot nu toe. Ik wilde de lijnen van de gitaarbody terug laten komen in de kop van de gitaar en dat viel niet mee. Uiteindelijk is het een ‘reversed headstock’ geworden met 2 tuners aan de bovenkant en 4 aan de onderkant.

Toonhout: mijn selectie

Nu het ontwerp van de gitaar definitief is en de templates zijn gemaakt heb ik de toonhout geselecteerd voor de body, de top, de hals en het fretboard. De keuzes die je hierin maakt zijn uiteindelijk van invloed op het geluid dat de gitaar zal produceren.

Ik hou persoonlijk erg van de heldere sound van Fender gitaren en dat wil ik ook voor mijn gitaar. Tegelijkertijd wil ik geen Fender kopie.

Toonhout voor de body: swamp ash en spalted maple

Voor de gitaarbody heb ik gekozen voor swamp ash. Swamp ash is een Essen soort die groeit in de moerassige, zuidelijke staten van Amerika. Door de hoge luchtvochtigheid en temperatuur groeien deze bomen vrij snel waardoor deze houtsoort vrij licht is. Swamp ash produceert een heldere toon en heeft een lange sustain. Daarnaast heeft swamp ash doorgaans een mooie nerf en dat draagt uiteraard bij aan het esthetische effect van de gitaar.

Het stuk swamp ash voor de body dat ik koos uit de voorraad van Danny Marcovich heeft ruim 10 jaar in de workshop gelegen. Een groot deel van de houtvoorraad in de workshop van Danny is geimporteerd uit Amerika en is aldaar met de hand geselecteerd door masterbuilder Michael Tobias. Als dat geen ‘mojo’ is dan weet ik het ook niet meer.

Mijn gitaar krijgt een top van bookmatched spalted maple. Een kleine toelichting: Een top op een gitaarbody is een dunne laag hout die dezelfde vorm heeft als de gitaarbody maar doorgaans van een andere houtsoort is dan de body zelf. Vaak worden hier prachtige houtsoorten als quilted maple, tigerstripe maple en dus ook spalted maple voor gebruikt.

Spalted maple is afkomstig van een dode esdoorn die is gaan schimmelen (spalting). Als zo’n boom op tijd gekapt en gedroogd wordt dan stopt de schimmel en ontstaat er een uniek patroon van donkere, soms bijna zwarte lijnen. Ik las op internet een interview met een gitaarbouwer die het ‘natures canvas’ noemde.

Bij bookmatching wordt een stuk hout doormidden gezaagd en vervolgens als een boek opengeslagen. Hierdoor ontstaan een kopie van de houtnerf en zijn beide helften identiek. Een bookmatched gitaartop is gewoon fantastisch en geeft een gitaar een exclusief uiterlijk.

De spalted maple top wordt niet rechtstreeks op de swamp ash body gelijmd. Tussen de swamp ash body en spalted maple top komt een dun laagje purple heart fineer van 1 milimeter. Dit zorgt voor een betere lijmverbinding tussen de top en de body en heeft als bijkomend voordeel dat bij het bewerken van de body het randje purple heart aan de zijkanten zichtbaar wordt als een dunne lijn die de contouren van de body volgt.

Toonhout voor de hals: maple en indian rosewood

Voor de hals van mijn gitaar heb ik gekozen voor een prachtig stuk maple. Ook dit hout heeft ruim 10 jaar op de plank gelegen. Hierop komt een toets van Indian rosewood. De combinatie van maple en rosewood is veelgebruikt voor gitaarhalzen. Het zware rosewood zorgt voor een warme toon en heeft niet zoveel hoog. Perfect dus in combinatie met maple dat bekend staat om haar heldere toon.

Ik heb mogen kiezen uit 4 stukken Indian rosewood. Identiek van afmeting en toch totaal verschillend. Door het hout op ongeveer eenderde van de lengt licht vast te houden en het vervolgens onderaan te bekloppen krijg je een indruk van de klank van het hout.

Twee van de vier stukken klonken bijna identiek, een stuk rosewood had een veel hogere toon en het vierde stuk had een diepe, donkere toon die heel lang resoneerde. Dit laatste stuk ga ik gebruiken voor mijn fretboard.

Nu het toonhout voor mijn gitaar is geselecteerd ben ik begonnen met het bewerken ervan. Daarover later meer.

Wax on, wax off

“Wil je ze mee naar huis nemen?” vroeg Danny Marcovich na een middag zagen, schuren, raspen, vijlen en nog meer schuren aan de templates voor de body en hals van  mijn handgebouwde gitaar.

Terwijl ik het resultaat van mijn inspanningen met een voldaan gevoel stond te bekijken overwoog ik mijn antwoord.

“Ik weet het niet” zei ik tenslotte en legde vervolgens aan Danny uit welke reacties bij thuiskomst mijn deel zouden kunnen zijn:

“Dus daar heb je de hele middag aan gewerkt?”

“Wordt dat je gitaar?”

“Tis gewoon een lelijke plank!”

En tenslotte, de dooddoener, “oh en ah”.

Ik heb de templates toch mee naar huis genomen en de reacties van mijn gezin waren gelukkig niet zoals ik hierboven heb doen voorkomen.

Eigenlijk heb ik die templates gewoon mee naar huis genomen om ze de komende week af en toe te kunnen bekijken en ondertussen na te denken over alle keuzes die nog gemaakt moeten worden voordat de gitaar definitief vorm gaat krijgen.

En om te genieten van de gitaar in wording.

Want wat is het fantastisch om het ontwerp van je eigen gitaar op een rechthoekig stuk multiplex tot leven te zien komen.

En dat is nog maar het begin.

Ondertussen leer ik enorm veel over verschillende soorten toonhout en houtbewerking en word ik steeds handiger in het gebruik van een lintzaag, bandshuurmachine en andere powertools die in het begin nogal indrukwekkend overkwamen.

Naast het creëren van iets ‘echts’ en het leren van nieuwe vaardigheden vind ik de concentratie en totale focus die ik nodig heb om tot het gewenste resulaat te komen misschien wel het mooiste. En dan is uren schuren om tot een perfect resultaat te komen helemaal geen straf.

Integendeel.

Wax on, Wax off..

Newer Posts
Older Posts